Επιμέλεια Γιώργος Καλογήρου και Χρήστος Αβραμίδης

Ο ποιητής Νίκος Καρούζος γεννήθηκε στις 17 Ιούλη του 1926 στο Άργος. Μεγάλωσε στην πόλη του Ναυπλίου όπου και ολοκλήρωσε τις γυμνασιακές του σπουδές.
Στα παιδικά του χρόνια δύο θα είναι οι μεγάλες επιρροές που θα σημαδέψουν την μετέπειτα πορεία του.

Από την πλευρά του πατέρα του, κομμουνιστή δασκάλου, Δημήτρη Καρούζου, το ουτοπικό όραμα της κοινωνίας που θα καταργήσει την ατομική ιδιοκτησία.
Από την πλευρά του παππού του (πατέρα της μητέρας του ποιητή, Κωνσταντίνας) Αναστασίου Πιτσάκη, ιερωμένου και δάσκαλου, το βιοτικό και πολιτισμικό πνεύμα της ορθόδοξης ανατολικής χριστιανικής παράδοσης.

Και οι δύο αυτές κοσμοθεωρίες θα συντηχθούν στο πρόσωπο του Καρούζου μέσω της ρομαντικής πίστης στη δυνατότητα της ποίησης και της γλώσσας να ερμηνεύσει αλλά και να υπερβεί το γήινο κόσμο της αλλοτροίωσης και του θανάτου.

Το 1942 εντάσσεται στην ΕΠΟΝ και αγωνίζεται για την εθνική και κοινωνική απελευθέρωση, υπέυθυνος του Τμήματος Διαφώτισης Ναυπλίου.

Οι διώξεις των εμφυλιοπολεμικών κυβερνήσεων θα τον βρουν φοιτητή νομικής στην Αθήνα. Εξορίζεται για πρώτη φορά στην Ικαρία το Μάρτη του 1947. Το 1953, δεύτερη εξορία, στη Μακρόνησο, όπου κλονίζεται σοβαρά η ψυχική του υγεία. Δεν υπέγραψε ποτέ δήλωση μετανοίας.
Το Δεκέμβρη της ίδιας χρονιάς εκδίδεται η πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο Η επιστροφή του Χριστού. Η πρώτη αυτή περίοδος της ποιητικής του δημιουργίας σημαδεύεται από την προσπάθεια ερμηνείας αλλά και υπέρβασης του ζητήματος του θανάτου.

Σε αυτήν την προσπάθεια ο φυσιολατρικός ρομαντισμός του νεαρού ποιητή και η υπαρξιακή του αγωνία συνδέεται με μιαν ιδιαίτερη, προσωπική ανάγνωση του ορθόδοξου δόγματος.

Ο ίδιος θα συμπεριλάβει τον εαυτό του στην "υπαρξιακή" τάση των ποιητών της Πρώτης Μεταπολεμικής Γενιάς. Σύμφωνα με τα λόγια του: "Μετά την ήττα του λαϊκού κινήματος, εγώ είπα «γιατί υπάρχουμε», και οι άλλοι είπαν «γιατί αποτύχαμε»."

Το 1962 τιμάται για τη συλλογή του Η έλαφος των άστρων με το Ά Κρατικό Βραβείο Ποίησης της Ομάδας των Δώδεκα.

Η Μεταπολίτευση και οι αλλαγές που θα φέρει στο ευρύτερο φάσμα της κοινωνικής ζωής θα επηρέασουν τον Καρούζο ο οποίος -με αφετηρία τη σημαντική συλλογή Δυνατότητες και χρήση της ομιλίας- στρέφει πλέον όλη την ποιητική του ενέργεια στη διερέυνηση του μυστηρίου της ίδιας της ποιητικής γλώσσας και του χάσματος ανάμεσα στις λέξεις και στα πράγματα.