Στρίβειν διά των... Ποντίων

ΕΙΝΑΙ ΟΛΟΦΑΝΕΡΟ το δίλημμα που αντιμετώπισε η Νέα Δημοκρατία σχετικά με το αντιρατσιστικό νομοσχέδιο. Κατ' αρχάς δέχτηκε με ανακούφιση την πρωτοβουλία Ρουπακιώτη, θεωρώντας ότι θα αποτελεί μια ικανοποιητική απάντηση σε διεθνείς θεσμούς προστασίας ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά και σε αρμόδια όργανα της Ε.Ε., τα οποία από μηνών έχουν διατυπώσει τη δυσφορία τους για την αδράνεια των ελληνικών αρχών απέναντι στο κύμα της ρατσιστικής βίας που ξαπλώνεται σε όλη τη χώρα.

Για την ακρίβεια, εκείνος που εμφανίστηκε να προωθεί κυρίως το νομοσχέδιο ήταν ο υφυπουργός Δικαιοσύνης Κωνσταντίνος Καραγκούνης, ο οποίος βέβαια είναι νεοδημοκράτης, προσωπική επιλογή του Αντώνη Σαμαρά. Και ήταν ο κ. Καραγκούνης εκείνος ο οποίος έσπευσε να καθησυχάσει τα διεθνή φόρα (όπως το Παγκόσμιο Εβραϊκό Συμβούλιο) για την επικείμενη κατάθεση ενός πολύ αυστηρού νομοθετικού πλαισίου, το οποίο πρόβλεπε ειδικά μέτρα εναντίον πολιτικών κομμάτων και πολιτικών ηγετών που συλλαμβάνονται να παραβαίνουν την αντιρατσιστική νομοθεσία. Μέχρι και η απαγόρευση του ναζιστικού χαιρετισμού προβλεπόταν. Ηταν το σχέδιο που είχε διαρρεύσει στο «Βήμα» (4.5.2013).

Γνωρίζουμε σήμερα ότι, κάτω από την πίεση του ακροδεξιού λόμπι στο εσωτερικό της, η Νέα Δημοκρατία έκανε πίσω. Το αστείο -που δεν έχει μέχρι στιγμής επισημανθεί- είναι ότι η κυβέρνηση, απαντώντας στις αιτιάσεις και τις υποδείξεις του επιτρόπου για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου στο Συμβούλιο της Ευρώπης Νιλς Μούιζνιεκς ισχυριζόταν τα εξής: «Σχετικά με την Απόφαση-Πλαίσιο 2008/913/ΔΕΥ του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 28.11.2008 για την "καταπολέμηση ορισμένων μορφών και εκδηλώσεων ρατσισμού και ξενοφοβίας μέσω του ποινικού δικαίου", θα θέλαμε να σημειώσουμε ότι κατατέθηκε ήδη στις 21.3.2013 από το ΠΑΣΟΚ σχετική πρόταση νόμου στη Βουλή».

Δηλαδή στις 16.4.2013 που δημοσιεύτηκε αυτή η απάντηση των ελληνικών αρχών η κυβέρνηση πρόβαλε ως δική της την πρωτοβουλία του ΠΑΣΟΚ, την οποία ουδέποτε υιοθέτησε!

Οταν χρειάστηκε να αναδιπλωθεί η Νέα Δημοκρατία, μετά την εσωτερική κρίση που προκλήθηκε στην κυβέρνηση και κάτω από την απειλή ενός διεθνούς διασυρμού, οι επιτελείς του κ. Σαμαρά εμπνεύστηκαν το τερατούργημα, το οποίο εισηγήθηκαν την περασμένη βδομάδα, περιορίζοντας την αντιρατσιστική νομοθεσία στη δίωξη όποιου «επιδοκιμάζει ή υποτιμά τη σοβαρότητα γενοκτονιών αναγνωρισμένων από την ελληνική βουλή, του ολοκαυτώματος και των εγκλημάτων του ναζισμού, τα οποία αναγνωρίστηκαν από διεθνή ή ελληνικά δικαστήρια με αμετάκλητη δικαστική απόφαση».

Δεν είναι δύσκολο να διακρίνει κανείς την κουτοπόνηρη σκέψη πίσω από αυτές τις διατυπώσεις. Αφενός μεν ικανοποιείται ένα μέρος των αιτημάτων διεθνών οργανισμών, οι οποίοι επισημαίνουν την αδράνεια της ελληνικής πολιτείας απέναντι στο ρατσιστικό έγκλημα. Αφετέρου, με την ισοδύναμη ποινικοποίηση «γενοκτονιών αναγνωρισμένων από την ελληνική Βουλή», η Νέα Δημοκρατία κλείνει το μάτι σε όσους την τελευταία δεκαετία επιδιώκουν να βάλουν την επιστήμη της Ιστορίας σε ένα νέο καλαπόδι εθνικής ορθότητας, και ταυτόχρονα ικανοποιεί τα αιτήματα των εθνικοφρόνων ποντιακών σωματείων.

Αλλά ποια σχέση έχει όλο αυτό με την αντιμετώπιση της ρατσιστικής βίας;

Για την ιδιαιτερότητα των εγκλημάτων του ναζισμού παραπέμπουμε στις παρατηρήσεις του ιστορικού Γιάνη Γιανουλόπουλου που φιλοξενούμε. Αλλά η ποινικοποίηση της οποιασδήποτε ερμηνείας ή αποτίμησης ενός ιστορικού γεγονότος, όσο σημαντικό κι αν είναι αυτό για τη συγκρότηση κάποιου έθνους, ισοδυναμεί με χειραγώγηση της επιστήμης και φίμωση των ιστορικών ερευνητών. Ούτε η ελληνική Βουλή ούτε τα ελληνικά και τα διεθνή δικαστήρια ούτε καν ο ΟΗΕ μπορεί να γράψει την Ιστορία. Απλά σε συγκεκριμένες ιστορικές στιγμές τέτοιες αποφάσεις έχουν μια λιγότερο ή περισσότερο βαρύνουσα συμβολική αξία.

Περιοριζόμαστε σε ένα χαρακτηριστικό ιστορικό παράδειγμα. Η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στις 10.11.1975 υιοθέτησε την απόφαση 3379 (72 υπέρ, 35 κατά, 32 αποχές), με την οποία ο σιωνισμός ορίστηκε ως «μορφή ρατσισμού και φυλετικής διάκρισης». Δεκάξι χρόνια αργότερα, στις 16.12.1991, το ίδιο ανώτατο όργανο του ΟΗΕ ανακάλεσε τη θέση αυτή με την απόφαση 46/86 (111 υπέρ, 25 κατά, 13 αποχές). Η Ελλάδα στην πρώτη απόφαση απείχε, στη δεύτερη ψήφισε υπέρ της ανάκλησης. Ποιο νόημα θα είχε η ποινικοποίηση της μιας ή της άλλης θέσης για τον σιωνισμό;

Η εγκληματική φύση του ναζισμού 

Του Γιάννη Γιανουλόπουλου*

Ο ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ δεν αντιμετωπίζεται μόνο ή κυρίως με νομοθετήματα. Τούτο δεν σημαίνει ότι δεν έχουμε ανάγκη και μάλιστα επειγόντως ισχυρής αντιρατσιστικής νομοθεσίας. Και το σπουδαιότερο, εφαρμογής της. Βεβαίως, ο κύριος στόχος οποιουδήποτε αντιρατσιστικού νόμου πρέπει να είναι οι πράξεις ρατσιστικής βίας και η προτροπή για τη διάπραξη τους, η ρητορική του μίσους. Ασφαλώς και πρέπει να προστατεύεται η ελευθερία του λόγου. Μεγάλη προσοχή στο σημείο αυτό. Η Αριστερά δεν είχε πάντοτε και σε όλες τις εκδοχές της τις καλύτερες δυνατές σχέσεις με αυτή την προσέγγιση. 

Ελευθερία για όλες τις απόψεις, λοιπόν, και για εκείνες με τις οποίες όχι μόνο διαφωνούμε έντονα, αλλά τις βρίσκουμε άκρως απεχθείς ή και εξοργιστικές. Με μία εξαίρεση: τον ναζισμό. Αυτό που αντιμετωπίζει σήμερα η ελληνική κοινωνία είναι η αναβίωση του ναζιστικού λόγου και η συστηματική προσπάθεια της Χρυσής Αυγής (που έχει σαφή ατζέντα) εξοικείωσης του κόσμου με τον λόγο αυτό. Δεν έχουμε να κάνουμε ούτε με ακροδεξιούς απλώς, ούτε με χουντικούς μόνο, ούτε με φασίστες γενικώς. Εχουμε να κάνουμε με νεοναζί.

Η εγγενώς εγκληματική φύση του ναζισμού και των βάσεων επί των οποίων εδράζεται, δηλαδή του βιολογικού ρατσισμού (γιατί ο πολιτισμικός ρατσισμός είναι άλλο πράγμα), και μιας ειδικής εφαρμογής της ευγονικής που προβλέπει τη θανάτωση των ανθρώπων με αναπηρίες, έγκειται στο γεγονός ότι στοχοποιεί προς εξόντωση (κάθε είδους εξόντωση, μέχρι την «τελική λύση», αναλόγως τι τους παίρνει να κάνουν σε κάθε ιστορική συγκυρία) άτομα και ομάδες προσώπων, με βάση τη φυλή, την καταγωγή τους το χρώμα του δέρματος τους κ.ο.κ., στοιχεία, δηλαδή, τα οποία, πρώτον, δεν είναι προϊόν επιλογής, δεν επιλέγει κάποιος αν θα γεννηθεί Νιγηριανός ή Αυστραλός, και δεν αλλάζουν. Ακριβώς αυτό είναι που διαφοροποιεί το ναζισμό από άλλους -ισμούς και τον καθιστά περίπτωση μοναδική. Αυτό είναι καίριο και θεμελιώδες ζήτημα.

Απόψεις έχει ο μοναρχικός και ο αναρχικός, ο κομμουνιστής και ο εθνικιστής, ο χριστιανός και ο μωαμεθανός, ο μιλιταριστής και ο αντιεξουσιαστής, όχι ο ναζιστής. Ο ναζισμός είναι εξ ορισμού προτροπή σε εγκληματικές πράξεις. Ο ρατσιστικός λόγος, συνεπώς, δεν είναι «δικαίωμα» του ρατσιστή. Αν ο λόγος αυτός πρέπει να αντιμετωπιστεί με νόμο, αν πρέπει να γίνει τώρα ή αργότερα ή αν δεν χρειάζεται νόμος, είναι ζήτημα της κοινωνίας να αποφασίσει, με βάση ποιος είναι ο αποτελεσματικότερος τρόπος απάντησης στην απειλή και όχι με βάση την αρχή της ελευθερίας του λόγου του ρατσιστή και του ναζιστή ειδικά. Οχι του οποιουδήποτε αντιδημοκρατικού λόγου. Και αυτό ακριβώς γίνεται αυτή τη στιγμή. 

Στις ευρωπαϊκές χώρες και όχι μόνο, τιμωρείται η ρατσιστική βία που είναι και το κύριο ζητούμενο. Στην ηπειρωτική Ευρώπη, σε πολλές χώρες (Γαλλία, Γερμανία, Βέλγιο, Αυστρία, Λουξεμβούργο, Ολλανδία κ.α.) τιμωρείται και ο ρατσιστικός λόγος. Σε άλλες χώρες, με διαφορετική νομική παράδοση (στη Βρετανία, στην Ιρλανδία, στις ΗΠΑ) δεν υπάρχει αυτή η απαγόρευση του ρατσιστικού λόγου. Προσφυγές, πάντως, με το σκεπτικό ότι η ποινικοποίηση της άρνησης του Ολοκαυτώματος είναι άρνηση της ελευθερίας του λόγου και συνεπώς ασύμβατη με την Παγκόσμια Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου του ΟΗΕ (1948) και την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (1953) έχουν απορριφθεί τόσο από την Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ όσο και από το Συμβούλιο της Ευρώπης και συγκεκριμένα την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

Με την αυστηρή έννοια του όρου και όχι δημοσιογραφική ή ψηφοθηρική αδεία, γενοκτονία διεπράχθη μόνο μία, από τους ναζί. Διότι εξοντώθηκαν άνθρωποι με βιομηχανικό τρόπο, Εβραίοι και Ρομά, όχι για να τους πάρουν τη γη τους ή την περιουσία τους, δεν τους σκότωσαν ως πολιτικούς αντιπάλους, δεν έσφαξαν τους μισούς για να φύγουν οι άλλοι, αλλά ως κατώτερες φυλές, ως υπανθρώπους ή ως σκουπίδια, όπως αποκάλεσε -και κανένας δεν ενοχλήθηκε- ο Κασιδιάρης τους Ρομά. Ολες οι άλλες, μικρές και μεγάλες, αποτρόπαιες σφαγές, από τις οποίες είναι διάστικτη η Ιστορία, εμπίπτουν στις κατηγορίες της εθνοκάθαρσης, των εγκλημάτων πολέμου, των εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας, τα οποία είναι πολύ σοβαρά εγκλήματα. 

Συνήθως τίθεται το δίλημμα ή θα πούμε κάτι γενοκτονία ή θα πούμε «δε βαριέσαι, τα 'χει αυτά ο πόλεμος». Δεν είναι αυτό το δίλημμα. Η «απρόσεκτη» χρήση του όρου γενοκτονία εξυπηρετεί, χωρίς πάντοτε να το επιδιώκουν αυτό οι βιαστικοί και απρόσεκτοι νόμοι, έναν και μόνο στόχο: την άρνηση εν τοις πράγμασι της μοναδικότητας και τη σχετικοποίηση της απόλυτης κτηνωδίας του ναζισμού και του ναζιστικού λόγου.

" Ο κ. Γιανουλόπουλος είναι ιστορικός. Το κείμενο βασίζεται στην παρέμβαση του κατά τη συζήτηση με θέμα «Ρατσισμός και Αντιτατσισμός: Ποια πρέπει να είναι η θέση της Αριστεράς;» που διοργάνωσε η Πρωτοβουλία για την Υπεράσπιση της Κοινωνίας και της Δημοκρατίας την περασμένη Τρίτη.